Op donderdag 19 mei organiseerde C² een debat over de mediaconcentratie in Franstalig België, gemodereerd door twee belangrijke persoonlijkheden uit ons medialandschap: Christophe Berti, hoofdredacteur van Le Soir, en Martin Buxant, medeoprichter van de nieuwszender LN4.
De afgelopen maanden is het concentratieproces in het Franstalige Belgische medialandschap aanzienlijk versneld. L’Avenir en Moustique werden overgenomen door IPM, gevolgd door LN24. Ciné Télé Revue werd overgenomen door Rossel, dat vervolgens samen met DPG Media RTL Belgium overnam. Er zijn nu nog maar twee grote spelers in de mediawereld in Franstalig België.
Kleine onafhankelijke spelers (Médor, Kiosque, Tchak…) bestaan nog steeds, zij het soms met moeite, zoals we bij Wilfried hebben gezien. Het debat opent met een boodschap van de oprichter, François Brabant: “De extreme concentratie van de media in Franstalig België vormt duidelijk een bedreiging voor de gezondheid van onze democratie.”
“De verdediging van de democratie is iets waar we elke dag op moeten letten. Het is niet iets wat je als vanzelfsprekend kunt beschouwen” – Christophe Berti (Le Soir)
Deze dreiging zou kunnen worden tegengegaan door een reeks mechanismen, waaronder een “paywall tussen redactie en aandeelhouders“. In België blijven de mediagroepen echte persuitgevers die niet de persoonlijke wil van de aandeelhouders willen dienen. “In bijna tien jaar als redacteur heb ik nog nooit Bernard Marchant gehad die me opdroeg een krantenkop te plaatsen, een artikel te veranderen of een politicus te behagen“, zegt Christophe Berti. Martin Buxant benadrukt ook het belang van deze synergieën tussen media om de grote tech tegen te gaan: “LN24 is stand-alone gegaan, en dat is ingewikkeld. Het is erg duur. We hadden geluk dat IPM het van ons overnam.”
“Wat telt voor de persvrijheid is het redactioneel contract” – Christophe Berti (Le Soir)
Zowel Christophe Berti als Martin Buxant zijn van mening dat elk medium zijn eigen identiteit kan behouden en tegelijk kan profiteren van de synergieën van een grote groep. Zo kunnen de internationale experten van La Libre op alle platforms van IPM praten over de oorlog in Oekraïne. De angst voor een nieuwswereld met steeds minder journalisten wordt snel weggenomen. Noch Martin Buxant, noch Christophe Berti zijn van plan minder mensen aan te werven, integendeel.
“Wij zijn degenen die moeite hebben om journalisten te vinden. De paradigmaverschuiving betekent dat jonge journalisten zich focussen op de levenskwaliteit” – Martin Buxant (LN24)
Hoewel journalistieke en inhoudelijke synergieën te verwachten zijn, blijft elk medium zijn eigen onderwerpen en publiek behouden. Le Soir en zijn voornamelijk universitaire lezerspubliek zijn complementair met Sud Presse, en LN24 wil het hybride model verlaten en voor full-video gaan, maar “wil geen IPM TV zijn“. Dit is allemaal niet nieuw: de meeste media werken bijvoorbeeld op het gebied van sport al samen, wat een van de duurste afdelingen van een redactie is. Synergieën dus, maar binnen een bepaald kader.
“De kern van het debat is: de capaciteit van lokale media om video-inventaris te creëren voor het aanbieden van digitale advertenties” – Christophe Berti (Le Soir)
Reclamesynergieën zijn ook een van de duidelijke voordelen van mediaconcentratie, zowel om het hoofd te kunnen bieden aan de overname van het medialandschap door de GAFA als om zich voor te bereiden op een onzekere financiële toekomst. De drukpers “is in de eerste plaats een economische situatie waarin de reclamemarkt centraal staat.”
“Er is meer gebeurd in de pers tussen 2010 en 2022 dan tussen Gutenberg en 2010“, zegt Christophe Berti. De nieuwsredacties werden in de jaren 2000 op hun kop gezet door het gratis web en vervolgens door de opkomst van betaalde native content als het dominante bedrijfsmodel. Wie weet wat er over vijf jaar gebeurt? Voor Le Soir “is het de bedoeling onze producten te delineariseren” om doorlopend nieuws aan te bieden dat meer aan het digitale is aangepast. Er worden nieuwe formats ontwikkeld, zoals podcasts, die momenteel niet winstgevend zijn, maar dat in de toekomst misschien wel kunnen worden.
“We zijn allemaal op zoek naar het business model. Sommigen zoals DPG zijn verder gevorderd, maar niemand heeft het al echt gevonden” – Martin Buxant (LN24)
Het slotwoord is aanpassingsvermogen: “Als de informatie van morgen per postduif wordt verspreid, word ik duivenmelker!“, roept Christophe Berti uit, die beweert dat hij de lezers moet gaan zoeken waar ze zijn. Hij onderstreept ook het belang van een transversale visie in de redacties: “Ik zou twee uur kunnen besteden aan transversaliteit en het afbreken van silo’s, wat waarschijnlijk nog belangrijker is dan de mediaconcentratie.” De pandemie heeft de veroudering van de huidige categorisering van nieuwsonderwerpen aan het licht gebracht. Wat politiek is, is niet alleen politiek, wat maatschappelijk is, is niet alleen maatschappelijk, enzovoort. “We proberen een meer transversale visie op dingen te hebben. Wij werken samen met de directie om de diensten zo niet af te schaffen, dan toch te doen evolueren.”
