Mediaconcentratie in Vlaanderen: Mediaspelers kunnen hoofd bieden aan coronacrisis

De Vlaamse Regulator voor de Media, de onafhankelijke toezichthouder voor de Vlaamse audiovisuele media, publiceerde op woensdag 1 december het jaarlijkse rapport ‘Mediaconcentratie in Vlaanderen 2021.‘

De algemene conclusie van het rapport 2021

• In het vorige rapport werd gesproken over de coronaparadox. In 2020 werd vastgesteld dat de Vlaming, door de coronapandemie en bijbehorende lockdownperiode, massaal meer (Vlaamse) media consumeerde. De advertentiemarkt volgde deze stijging echter niet, heel wat (grote) adverteerders bespaarden op hun mediabestedingen.
• De advertentiemarkt blijkt zich in het algemeen, vroeger dan verwacht, hersteld te hebben. De Vlaamse consument deed extra mediabestedingen. Zo werden bijvoorbeeld heel wat extra (digitale) abonnementen genomen op kranten.

Mediaspelers die inzetten op verschillende mediaproducten en verschillende markten (advertentie- en lezersmarkt) hebben zo het hoofd kunnen bieden aan de coronacrisis.

• De Vlaamse mediasector wordt nog steeds gekenmerkt door een hoge mate van samenwerking tussen verschillende spelers. Het voorbije jaar spitste deze samenwerking zich nog meer toe op het vlak van reclamewerving.
• Binnen de eigen geografische markt zijn de overnamemogelijkheden beperkt geworden (de posities in de eigen markt zijn stevig ingenomen), en dus verschuift de focus meer naar andere markten. Enerzijds valt op dat er meer op een nationaal niveau wordt gedacht. De overname van RTL Belgium door Groupe Rossel en DPG Media kan in dit opzicht bekeken worden.
• Waar overnames door Vlaamse spelers in het verleden voornamelijk binnen het eigen taalgebied vielen (met dus overnames in Nederland), werden het afgelopen jaar de taalbarrières doorbroken. Zo werd de grootste Ierse mediagroep Independent News and Media Group Limited een nieuwe naam aangemeten: Mediahuis Ierland. Hetzelfde gebeurde in Luxemburg met Saint Paul Luxembourg (gewijzigd in Mediahuis Luxembourg).
• Vanuit Europa kwamen heel wat wetgevende initiatieven die al deels zijn omgezet in eigen Vlaamse regelgeving. Deze worden reeds vermeld in het rapport, maar zullen pas in de (nabije) toekomst een impact hebben op het Vlaamse medialandschap.
• Voor de aggregatie van klassieke mediaproducten is 80% tot 100% van de markt in handen van slechts vijf mediagroepen. Dit aantal daalde de voorbije jaren tot vijf groepen: VRT, DPG Media, Mediahuis, Roularta en Telenet (met dochteronderneming De Vijver Media).

Belangrijkste conclusies per mediasoort

Radio

• Het digitaal luisteren breekt steeds meer door in Vlaanderen. 19% van het totale luistervolume afkomstig is van DAB+, 41% van het totale luistervolume is digitaal.
• Op het vlak van de mediagroepen blijft de concentratie groot, dit voornamelijk door de sterke positie van de openbare omroep. Maar, voor het eerst in de radiogeschiedenis is het marktaandeel van de VRT onder de 60% gezakt. Buiten marktleider Radio 2, daalde het marktaandeel van alle VRT-radiozenders, en dan vooral bij MNM.

Televisie

• De dienstenverdelers bieden steeds vaker verschillende video-apps aan in hun eigen portaal. Zo hebben hun eigen klanten vlotter toegang tot bijvoorbeeld Netflix, Amazon Prime, … Midden oktober werd bekend gemaakt dat Streamz ook beschikbaar was voor Proximus Pickx-klanten. Op deze manier proberen dienstenverdelers hun positie in de keten te behouden en een portaal aan te bieden aan hun televisieklanten.
• De dienstenverdelers en de (private) televisieomroeporganisaties werkten samen een uniform model uit voor televisiereclame.
• De VRM vraagt jaarlijks bij verschillende marktspelers (dienstenverdelers, omroepen, platformen) informatie op over de evolutie van de inkomsten uit video-on-demand (VOD). Voor het eerst kan de VRM een duidelijke evolutie schetsen van verschillende tendensen in deze markten.

Geschreven pers

• In 2020 hebben alle dagbladen meer kranten (digitaal + papier) verkocht in vergelijking met 2019. Een van de verklarende factoren is ongetwijfeld de coronacrisis. Ook blijken de uitgevers steeds meer inkomsten te genereren uit de zogenaamde ‘web only-abonnementen’ (de plusartikelen op de website waarvoor een extra betalend abonnement nodig is).
• De grootste verliezers van het afgelopen jaar zijn ongetwijfeld de gratis pers. De gratis bladen, die enkel inkomsten halen uit reclame, hebben 60% van hun inkomsten verloren. Het gratis huis-aan-huisblad ‘De Streekkrant’ werd definitief stopgezet.
• Digitale abonnementen bij magazines blijven een marginaal fenomeen, dit in tegenstelling tot de situatie bij de dagbladen. Enkel bij Humo en Trends wordt meer dan 5% digitaal verkocht.
• Mediahuis verkocht zijn aandelen in Mass Transit Media (uitgever van Metro) aan Groupe Rossel.
• Het Centrum voor Informatie over de Media (CIM) publiceerde ook de bezoekcijfers voor de zes nieuwsapps met gratis nieuws. Uit deze cijfers blijkt de HLN-app met kop en schouders boven de concurrentie uit te steken. Het haalt ongeveer vier keer zoveel bezoekers (58,5 miljoen) als de eerstvolgende, Het Nieuwsblad (14,8 miljoen bezoekers)

Online

• Wat internet betreft, zette het intensieve gebruik zich het afgelopen jaar door. Uit de meest recente Digimeter blijkt dat de gemiddelde mobiele schermtijd in 2020 steeg tot 3 uur en 5 minuten per dag, waarvan 73 minuten naar sociale mediaplatformen gingen.
• Vlaamse nieuwsapps zijn definitief doorgebroken. Ook podcasts krijgen steeds vaker een stevige voet aan de grond.
• De operatoren zijn druk bezig met de uitrol van glasvezel in België. Proximus trok haar doelstellingen op dit vlak op tot een landelijke dekking van 70 procent tegen 2028. De samenwerking tussen Telenet en Fluvius rond het ‘datanetwerk van de toekomst’ is nog in een voorbereidende fase.