De Belgische media reageren op een advies van de Hoge Gezondheidsraad. U kan de reactie hieronder integraal lezen.
Amper twee weken na de stemming over een reeks verbodsmaatregelen inzake alcohol in de Kamer komt de Hoge Gezondheidsraad met een nieuw vergaand advies. Naast heel wat nieuwe restricties komt er plotseling het advies om een totaalverbod op alcoholreclame te installeren.
Tegelijkertijd heeft de minister van Volksgezondheid een KB (nvdr: Koninklijk Besluit) klaar dat de facto een reclameverbod invoert omdat reclame danig ruim wordt gedefinieerd zodat zelfs het enkel vermelden van merken en logo’s als reclame wordt aanzien. Dit eenzijdig initiatief van de minister doorkruist de gemaakte afspraken in het interfederaal alcoholplan dat vorig jaar werd gevalideerd.
Een totaalverbod op alcoholreclame gaat compleet voorbij aan het doel om alcoholverslaving (met name bij jongeren) doelgericht aan te pakken. Het reclameverbod is in de praktijk enkel afdwingbaar op klassieke media. Dit zal enkel leiden tot een verschuiving en een overload aan online reclame aangezien die nauwelijks aan banden kan worden gelegd. En net op online en op social media wordt de consument het meest geconfronteerd met een overvloed aan (al dan niet fake) boodschappen en is kanalisatie en sensibilisering heel ver weg. De zelfregulering die via traditionele media wel verzekerd is, wijst de gebruikers wel degelijk op de gevaren van alcoholmisbruik.
Naast de illusie dat een totaalverbod op alcoholreclame enige impact zou kunnen hebben op de alcoholverslaving is de economische impact daarentegen reëel en aanzienlijk. Belgische lokale media zien wederom cruciale inkomsten verdwijnen, die integraal verschuiven naar grote internationale online en social platformen.
Bovendien is de cascade aan initiatieven van overheidswege inzake de invoeringen van een reclameverbod in diverse sectoren nefast voor de duurzaamheid en leefbaarheid van lokale private mediabedrijven. Desondanks zijn het net de lokale media die samen met de overheid en de verschillende instanties de strijd aangaan tegen alcoholmisbruik, en dit al sinds vele jaren. Belgische media claimen sinds lang een verantwoordelijke rol in de strijd tegen alcoholmisbruik.
1. Autoregulering, controle en handhaving
Het huidige zelfregulerende kader voor alcoholreclame, onder de controle van de Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame (afgekort JEP), is bijzonder effectief en werd recent verstrengd met een nieuwe verplichte educatieve boodschap. Elke reclame zal voortaan de mededeling “Alcoholmisbruik schaadt de gezondheid” dragen, wat in lijn ligt met het advies dat de Hoge Gezondheidsraad in 2018 publiceerde.
De goede werking van de JEP blijkt onder andere concreet uit de impact die de autoregulering heeft/had op de specifieke cases uit de alcoholsector:
- De federatie van Belgische Brouwers en Vinum Et Spiritus hebben in overleg met de JEP in 2019 een strikte procedure uitgewerkt om reclamecampagnes van hun leden proactief (vóór uitzending) ter controle voor te leggen.
- In de klachtendossiers die van 2019 tot 2023 werden behandeld over reclame voor alcoholhoudende dranken in het kader van het Alcoholconvenant heeft de JEP in 75% van de gevallen het advies van de FOD Volksgezondheid geheel of gedeeltelijk gevolgd.
- In 2023 werden 12 klachtendossiers met betrekking tot alcoholreclame behandeld. Ondanks de goede werking van de JEP vermeldt het Interfederaal Alcoholplan de oprichting van een onafhankelijk orgaan om de marketing van alcohol te controleren. Het plan stelt dat dit orgaan de sector zal raadplegen. Wij pleiten om deze rol toe te wijzen aan de Belgische zelfregulerende instantie voor reclame (JEP).
2. Kanalisatiebeleid en sensibilisering
De Belgische media wensen samen met de overheid in dialoog te gaan om een werkbaar kanalisatiebeleid uit te tekenen. Reeds sinds het begin van 2023 dringen Belgische media, de Belgische adverteerders en het Communicatie Centrum aan op overleg om samen de strijd tegen alcoholmisbruik aan te gaan, maar dit zonder gevolg. Initiatieven zoals “JEZ!”, “De Warmste Week”, “Télévie” en “Viva for Life” tonen nochtans duidelijk aan dat lokale media een maatschappelijk relevante rol kunnen vervullen in diverse domeinen en dit ook specifiek voor jongere doelgroepen.
3. Uniformiteit in aanpak
De bezorgdheid omtrent alcoholmisbruik bestaat bij alle betrokken partijen; de aanpak is dit allerminst en is verdeelder dan ooit. Wij pleiten voor een open dialoog tussen het ministerie van Volksgezondheid, Economie en Media en Jeugd, samen met de Belgische media en de Belgische adverteerders om gezamenlijk tot een uniform plan van aanpak te komen in lijn met de gemaakte politieke afspraken in het interfederaal alcoholplan.
Anders dan een totaalverbod op alcoholreclame zal een uniforme aanpak, inclusief een kanalisatiebeleid en een verantwoordelijke rol van media inzake sensibilisering, wel een impact hebben in de strijd tegen alcoholmisbruik.
Ondertekenaars
De Belgische media vertegenwoordigd door hun respectievelijke federaties:
VIA – Belgische Federatie van Audiovisuele Media
WE MEDIA – Belgische Federatie van Magazine Media
La Presse – Federatie van Franstalige Nieuwsmedia
AEA – Belgische Federatie van de Affichagesector
