De VRT, de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Universiteit Gent (UGent) hebben maandag 10 februari hun nieuwe leerstoel ‘Media in een samenleving in transitie’ officieel gelanceerd. Dat deed gedelegeerd bestuurder Leo Hellemans in aanwezigheid van de rectoren Caroline Pauwels (VUB) en Rik Van de Walle (UGent) en de leerstoelhouders professor Karen Donders (VUB), professor Lieven De Marez en professor Tom Evens (beiden UGent) en in aanwezigheid van Vlaams mediaminister Benjamin Dalle.
De openbare omroep investeert de komende twee jaar, en mogelijk nog twee bijkomende jaren, 100.000 euro per jaar in het onafhankelijke onderzoek van de leerstoel.
Het was toenmalig CEO Paul Lembrechts die de academische samenwerking in december aankondigde. Het is de bedoeling dat onderzoekers en studenten van de VUB en UGent tijd vrijmaken om na te denken over de maatschappelijke rol van de media, zowel de openbare omroep als de commerciële media. Ook de verdienmodellen, een belangrijk onderwerp sinds de opkomst van Netflix en andere streamingplatformen, gaan ze onder de loep nemen. De onderzoekers zullen onafhankelijk werken.
Ook de CEO a.i. van de VRT, Leo Hellemans, vindt de leerstoel een slimme investering. “Het succes van de VRT in de voorbije 20 à 30 jaar is het gevolg van veel onderzoek. Je moet je kijker goed kennen om goede beslissingen te nemen. Vroeger ging men te veel uit van het eigen gelijk”, zegt hij. “Er is veel veranderd in de maatschappij. Vroeger was het gemakkelijk om verbindend te zijn met ‘Thuis’, fictie of ‘Het Journaal’. Met het verdeelde en chaotische kijkgedrag van nu, is dat moeilijker. Bijkomend onderzoek is dus absoluut nodig.”
Leo Hellemans : “Met de leerstoel ‘Media in een samenleving in transitie’ beantwoorden we de oproep van mediaminister Benjamin Dalle om in te zetten op wetenschappelijke informatie. Ik ben vereerd dat we hierbij een beroep kunnen doen op de gedegen expertise die we in Vlaanderen hebben voor mediaonderzoek. Bij de VRT kijken we niet alleen uit naar de inzichten die dit onderzoek ons zal bieden. We hechten er ook veel belang aan om de bevindingen van het onderzoek te delen met onze stakeholders.”
Rik Van de Walle, rector van de Universiteit Gent: “Wanneer een samenleving in transitie is, dan heeft zij baat bij sterke publieke instellingen die als betrouwbare bakens fungeren. Net zoals de VRT zo’n baken is, moeten ook de universiteiten de maatschappij helpen om in een gepolariseerde tijd op koers te blijven. Een leerstoel is het instrument bij uitstek om bruggen te slaan tussen universiteiten en andere belanghebbenden, en finaal ook tussen de betrokken partners en de brede maatschappij.”
Van de Walle stelt uitdrukkelijk dat het gaat om een inspanningsverbintenis en niet om een resultaatsverbintenis tegenover de VRT en de Vlaamse overheid.
Caroline Pauwels, rector van de Vrije Universiteit Brussel: “De rol van de publieke omroep wordt alleen maar belangrijker in onze samenleving in transitie. De publieke omroep kan ons helpen nieuwe uitdagingen beter te begrijpen, maar ook om bepaalde negatieve aspecten van de transitie te keren. Dat heeft niets met direct activisme te maken, maar wel met de cruciale taak van de publieke omroep om bij te dragen aan burgerschap. Ik bedoel daarmee burgerschap in de meest humanistische betekenis. Wat maakt mensen mens en deel van een samenleving, met rechten en plichten, maar ook en vooral met een gevoel van betrokkenheid en engagement?”
“Ik denk dat openbare omroep terug naar de basis moet: dat ze van mensen burgers moet maken, ze laten voelen dat ze deel uitmaken van eenzelfde samenleving”, aldus Pauwels, die vindt dat de VRT niet alleen op radio en tv mag focussen. “Als de publieke omroep van iedereen is, moet ze zich begeven waar iedereen zich begeeft: dus ook op YouTube, TikTok, Netflix, in de klas en op festivals. Dat gebeurt nu al, maar nog lang niet genoeg.” Het is dan ook geen goed idee om de openbare omroep nu te kortwieken, aldus Pauwels.
