“De VRT moet zijn kerntaak kunnen blijven uitvoeren” – Paul Lembrechts (CEO VRT)

Besparingen

Begin oktober besliste de Vlaamse regering in het nieuwe regeerakkoord dat de openbare omroep het volgend jaar met 2,4 miljoen euro minder zal moeten doen. Die besparing kan jaarlijks oplopen tot 12 miljoen euro in 2024. Bij de VRT heeft men het zelfs over 40 miljoen euro.

“U zal niet de doodgraver worden van de VRT, meneer Lembrechts, las ik onlangs in de kranten”, opende moderator Wouter Verschelden (GMGroup) het debat. “Het zou een spijtige zaak zijn voor de VRT maar ook voor Vlaanderen als de openbare omroep zou verdwijnen”, aldus Paul Lembrechts, CEO van de VRT. “Maar als we maatschappelijk georiënteerde content moeten blijven aanbieden en de Vlaamse samenleving moeten trachten te versterken, is er een duurzame minimale financiering nodig. De aangekondigde besparingen zullen zeker een invloed hebben op de tewerkstelling en het aanbod naar de kijker. Het is lang mogelijk geweest om de impact te beperken, maar dat zal in de toekomst niet langer houdbaar zijn.”

De kerntaak van de VRT is het aanbieden van een brede waaier aan kwaliteitsvolle content voor een ruim publiek met de focus op het audiovisuele aanbod. Volgens An Jacobs, gedelegeerd bestuurder bij Vlaamse Onafhankelijke Film & Televisie Producenten, moet de VRT belangrijke keuzes maken en prioriteiten stellen. “Het grootste deel van het aanbod van de VRT wordt nog steeds intern geproduceerd, het bestellen bij externe producenten zou een mogelijke oplossing kunnen zijn om te besparen. Daarnaast hebben externe productiehuizen ook toegang tot financieringsbronnen waar de VRT geen toegang tot heeft. De openbare omroep moet rationeel bekijken hoe ze op een efficiënte manier kostenbesparend te werk kan gaan zodoende hun kerntaak te kunnen blijven uitvoeren.”

“Wij zijn dagelijks bezig met het bekijken hoe we zo efficiënt mogelijk kunnen omgaan met onze middelen”, reageerde Lembrechts. “Sinds 2007 hebben we steeds minder middelen ontvangen maar zijn we er toch in geslaagd het aanbod in stand te houden. Daarnaast investeert de VRT 80 miljoen euro aan programma’s en middelen in de externe sector, daarmee zijn we de grootste besteller in heel Vlaanderen. De middelen die aan de VRT gegeven worden zijn voor mij geen subsidie, maar een investering om de audiovisuele en creatieve sector in Vlaanderen te ondersteunen.”  

Vlaamse Netflix

Een tweede hot topic tijdens het Symposium was de “Vlaamse Netflix”. DPG Media was van bij de start een grote voorstander van ‘een betalend online fictieplatform dat door de omroepen zelf wordt opgestart en dat alle Vlaamse topfictie bundelt’. “Het is noodzakelijk dat die Vlaamse Netflix er komt, om de concurrentie te kunnen aangaan met andere platformen zoals Disney+ en Netflix én om kwaliteitsvolle content te kunnen blijven aanbieden”, klinkt het bij Kris Vervaet, CEO van DPG Media. “Van alle digitale advertentie-inkomsten in België gaat er 85% naar Google en Facebook. Dat is een vorm van ultra-dominantie waardoor het voor ons vechten is om te overleven. Ook de betaalsystemen die Apple hanteert zijn marktverstorende elementen waar we samen moeten proberen tegen in te gaan.”

De VRT stelde zich altijd wat meer terughoudend op bij het voorstel. Er is enerzijds de rol van de openbare omroep die verandert wanneer zij content gaan aanbieden tegen betaling. Anderzijds zouden volgens Lembrechts ook de distributeurs (waaronder Telenet, Orange en Proximus) in dit vraagstuk betrokken moeten worden. Een derde bedenking die hij maakt is dat er op termijn een plafond zal worden bereikt in Vlaanderen, waardoor het noodzakelijk lijkt om de schaal te vergroten en ook de Nederlandse televisiezenders te betrekken.

Professor Tim Raats (VUB – SMIT) sluit zich hier gedeeltelijk bij aan. De content die gemaakt wordt door een publieke omroep moet zo toegankelijk mogelijk zijn en ook de beperkte schaal ziet hij als een negatieve factor. Een “Vlaamse Netflix” is volgens hem zeker niet de holy grail. Het uitbreiden van de investeringsverplichtingen en het beslissen van andere thema’s zoals het doorspoelen van reclame, zijn minstens even belangrijke factoren voor de redding van ons ecosysteem.

Online nieuwsverslaggeving

Het Vlaams regeerakkoord legt ook restricties op voor de VRT op het vlak van online nieuwsberichtgeving. Professor Raats maakt zich hierbij enkele bedenkingen: “De nieuwsopdracht is de belangrijkste taak van de openbare omroep, dat moet de basisfunctie blijven en die mag niet beperkt worden. Dan moet je als overheid kijken wat je wilt dat de VRT nog doet. Als je merkt dat steeds meer mensen online nieuws gaan consumeren, moet je publieke omroep hier ook in evolueren en moet de informatieopdracht ook naar online gaan. Ik kan daarentegen ook de bezorgdheid van de private spelers wel begrijpen want hun businessmodel wordt bedreigd.”

Kris Vervaet vult aan: “Onze enige inkomstenbron voor televisie en radio zijn reclame-advertenties. Daarnaast proberen wij dagelijks digitale abonnementen af te sluiten voor onze kranten, om jongeren op die manier te leren dat goede journalistiek een waarde heeft. Als we hierin willen slagen, moeten we vermijden dat goede artikels gratis aangeboden worden op de website van de VRT.”

Sportrechten

Van de nieuwe Vlaamse regering mag de openbare omroep ook niet meer deelnemen aan een biedoorlog met de commerciële omroepen voor het binnenhalen van de uitzendrechten van sportevenementen. Die maatregel is voor Kris Vervaet niet nodig: “Ik zit daar niet op de lijn van het regeerakkoord. De mooiste sportwedstrijden en -evenementen moeten vóór de betaalmuur zitten en niet erachter. Concreet is het nog niet, maar we staan open voor het principe dat we samen met de VRT aan de slag gaan voor het binnenhalen van sportrechten”, zei hij.

Paul Lembrechts deelt deze mening: “Sport is enorm verbindend en voor een openbare omroep noodzakelijk om te kunnen aanbieden. Ik sluit mij aan bij Kris dat we ervoor moeten zorgen dat de grote evenementen aangeboden kunnen worden op de open netten en op een kwalitatieve manier door de consumenten kunnen bekeken worden.”

VRM als controleorgaan

Het is een open deur intrappen dat de toekomst binnen de mediasector verschillende uitdagingen met zich meebrengt. Dat de rol van de openbare omroep hierin belangrijk zal zijn, was voor alle panelleden duidelijk. An Jacobs had het over “een sterke openbare omroep die niet bespaart op het audiovisuele aanbod”. Paul Lembrechts wil dat de VRT “meer maatschappelijk georiënteerde content gaat produceren en de Vlaamse samenleving versterkt”. Voor Kris Vervaet is “het gezond blijven van het Vlaams medialandschap het allerbelangrijkste” en hierin is de VRT volgens hem een onmisbare factor. Professor Raats vindt dat “de VRT moet inspireren en jongeren moet bereiken”, waarbij het vooral belangrijk is te kijken naar wat voor publieke omroep er vanuit de samenleving gevraagd wordt.

De centrale positionering van de openbare omroep is ook volgens kersvers Vlaams minister van Media Benjamin Dalle van zeer groot belang. “Vlaamse media zijn in volle transitie. Internationalisering en digitalisering zijn de drivers en ‘streaming wars’ woeden in alle hevigheid. De VRT moet blijven inzetten op een sterk aanbod van nieuws, informatie en educatie, maar ook een brede waaier aan cultuur, sport en ontspanning aanbieden. Ze moet de Vlaamse identiteit versterken, kernspeler zijn op het vlak van innovatie, marktversterkend werken op economisch gebied en de hoogste standaard hanteren op het vlak van neutraliteit.”

Die neutraliteit is voor Dalle zeer belangrijk: “We hebben het in het regeerakkoord gedefinieerd aan de hand van 3 kernwoorden: onafhankelijkheid, onpartijdigheid en autonomie van de redacties. Wat ik – of andere politici – vinden van de programma’s op de VRT, is volstrekt irrelevant. De politiek heeft geen zeggenschap over de programmatie van de openbare omroep.” Die controlefunctie is volgens Dalle weggelegd voor de VRM. “Als mediaregulator moet de VRM erover waken dat de regelgeving op een onafhankelijke manier wordt nageleefd. Zo ook bij de openbare omroep, waar ze moet instaan voor het externe toezicht en de kwaliteitscontrole. Dat geldt ook op het vlak van de neutraliteit waar naast de interne mechanismen binnen de VRT, de VRM als extern orgaan onafhankelijk en onpartijdig te werk moet gaan.”

Afsluiten deed Dalle op een inspirerende en motiverende manier: “Er is een prachtig aanbod in Vlaanderen dat we moeten blijven behouden en versterken zodat het ook in het meer internationale en gedigitaliseerde medialandschap, zichtbaar en vindbaar blijft. In deze moeilijke en complexe context moeten we onszelf steeds in vraag blijven stellen en dat verwacht ik ook van de Vlaamse media en de openbare omroep. Maar ik ben er vast van overtuigd dat we samen de uitdaging kunnen aangaan.”